Vitamine D tegen virusinfectie - Ancestral Health Nederland

23 mei, 2020

Vitamine D tekort zal bij onze prehistorische voorouders weinig voorgekomen zijn aangezien ze constant halfnaakt onder de brandende zon over de Afrikaanse savanne liepen. Volken die wegtrokken uit Afrika kregen in de loop van de tijd – al naar gelang ze noordelijker trokken – een lichtere huidskleur, met het evolutionair voordeel dat door die lichte huid sneller vitamine D aangemaakt kon worden van minder zonlicht.

Een element dat de uitkomst van ziekte met Covid-19 zou kunnen beïnvloeden – maar meestal over het hoofd gezien wordt – is vitamine D-waarde. Vitamine D speelt een uitgesproken belangrijke rol in de calcium- en fosfaatbalans en beïnvloedt de botgroei in het menselijk lichaam. Een lage vitamine D-waarde wordt ook geassocieerd met andere niet-overdraagbare ziekten en met een verhoogde vatbaarheid voor infectieziekten; met name infecties van de bovenste luchtwegen.

Of lage vitamine D-spiegels oorzaak of gevolg van ziekte zijn is echter een punt van verhitte discussie gebleven. Interventieonderzoeken hebben zelden voordelen van vitamine D-suppletie aangetoond als behandelingen of preventieve maatregels. Een belangrijke uitzondering op deze algemene trend betreft infecties aan de bovenste luchtwegen: een meta-analyse uit 2017 van individuele patiëntgegevens van 11321 deelnemers in 25 willekeurig gecontroleerde onderzoeken toonde aan dat suppletie met vitamine D bescherming bood tegen acute luchtweginfecties en dat patiënten met zeer lage (<25 nmol / L) serumconcentraties van 25-hydroxy-vitamine D (een indicator van vitamine D-waarde) het meeste voordeel hadden.

Een groeiend aantal indirecte bewijzen verbindt nu ook specifieke uitkomsten van (ziekte met) Covid-19 met de status van vitamine D-waarde in het lichaam. Sars-CoV-2 – het virus dat verantwoordelijk is voor Covid-19 – kwam op en begon zich in de winter van eind 2019 te verspreiden op het noordelijk halfrond toen de niveaus van 25-hydroxy-vitamine D onder de bevolking op het dieptepunt lag. Opvallend genoeg maar niet toevallig nemen landen op het noordelijk halfrond ook een groot deel van de sterfgevallen aan het virus voor hun rekening. Analyse toont aan dat in heel Europa de Covid-19 sterfte overduidelijk verband houdt met de vitamine D-waarde van verschillende populaties. De lage sterftecijfers in Scandinavische landen zijn uitzonderingen op deze trend, maar daarbij moet aangetekend worden dat de bevolking in deze landen relatief rijk is aan vitamine D vanwege de wijdverbreide verrijking van vitamine D in het voedsel. Italië en Spanje zijn ook uitzonderingen, want de mate waarin er sprake is van vitamine D-tekort onder de bevolking is verbazingwekkend. Bovendien lijken etnische minderheden (op het noordelijk halfrond) – die vaker een vitamine D-tekort hebben omdat ze een donkerdere huid hebben – erger te worden getroffen dan mensen met een lichtere huidkleur door Covid-19. Uit gegevens van het Britse Office for National Statistics blijkt bijvoorbeeld dat mensen met een donkerdere huidskleur in Engeland en Wales vier keer meer kans hebben om te overlijden aan Covid-19 dan mensen met een lichtere huidskleur. In de reguliere media worden vooral sociaaleconomische redenen aangevoerd als oorzaak voor dit in het oog springende fenomeen, maar al zullen deze factoren helaas soms meespelen, de negatieve rol van een vitamine D tekort voor het afweersysteem in het algemeen, virusinfectie in de longen in het bijzonder, lijkt nauwelijks overschat te kunnen worden.

Een rol voor vitamine D in de behandeling van een Covid-19-infectie kan tweeledig zijn. Ten eerste ondersteunt vitamine D de productie van antimicrobiële peptiden in het ademhalingsepitheel-weefsel, waardoor infectie met het virus en de ontwikkeling van Covid-19-symptomen minder waarschijnlijk worden. Ten tweede kan vitamine D de ontstekingsreactie op infectie met SARS-CoV-2 helpen verminderen. Deregulering van deze respons, vooral van het renine-angiotensinesysteem, is kenmerkend voor Covid-19 en de mate van overactivering wordt geassocieerd met een slechtere prognose. Van vitamine D is bekend dat het een interactie aangaat met een eiwit in deze route – angiotensine-converterend enzym 2 (ACE2) – dat ook wordt geëxploiteerd door SARS-CoV-2 als ingangsreceptor. Terwijl SARS-CoV-2 de expressie van ACE2 benadeelt, bevordert vitamine D de expressie van dit gen.

bron: Vitamin-D and COVID-19: do deficient risk a poorer outcome? – Fiona Mitchell