Travis Christofferson – Ketonen, de vierde brandstof

“The Fourth Fuel” is het nieuwste werk van Travis Christofferson en laat, net als in “Tripping over the Truth”, zijn liefde en begrip voor de wetenschap zien die vermengd wordt met de stem van een verhalenverteller. De wetenschap die in “The Fourth Fuel” uiteengezet wordt lijkt, vooral in de eerste helft, behoorlijk ingewikkeld voor de leek. Uitgebreide verklaringen van intermediaire metabolieten in de Krebs-cyclus bevinden zich waarschijnlijk op universitair niveau biochemie, maar de overkoepelende verhaallijn stelt ook leken onder lezers in staat om over deze delen heen te glijden, want het boek slaagt er uiteindelijk in om de essentie van de materie te vereenvoudigen en toegankelijk te maken.

“The Fourth Fuel” beschrijft een diepgaande geschiedenis van de pioniers van ketonen-onderzoek in de afgelopen 250 jaar en een voortreffelijk gedetailleerde uitleg van de wetenschap erachter. Hij legt uit wat er mis gaat bij ziekte en hoe ketonen deze defecten mogelijk kunnen overwinnen door brandstof te leveren en door veel verschillende metabole routes aan te sturen om o.m. ontstekingen te overwinnen.

Hoe is het mogelijk dat een ketogeen dieet therapeutisch kan zijn voor zoveel verschillende medische aandoeningen en ook zulke uiteenlopende gezondheidsvoordelen hebben als beter slapen, afvallen en het verbeteren van iemands humeur? Het fundamentele antwoord is dat ketonen een primitieve brandstof zijn zoals glucose en dat de meeste van onze celtypes ogenblikkelijk kunnen schakelen tussen deze twee brandstoffen.

Maar tegenwoordig zijn mensen niet of nauwelijks in ketose omdat de meesten het koolhydraatrijke dieet eten dat de universele (schijf van Unilever) standaard geworden is. Veel mensen hebben diabetes en pre-diabetes, voortkomend uit insulineresistentie. Alzheimer is een soort van diabetes van de hersenen, die net als veel andere vormen van dementie en Parkinson, gemeen hebben dat delen van de hersenen die normaal geen glucose opnemen als brandstof, kan leiden tot storingen – en het uiteindelijk versneld afsterven – van hersencellen. Mensen met insulineresistentie kunnen veel glucose in het bloed hebben, maar cellen verhongeren omdat door insulineresistentie de opname van glucose in cellen vermindert. Dit betekent dat er geen brandstof is om het energiemolecuul ATP te maken dat bijna alle cellen nodig hebben om hun functies uit te voeren. Ketonen komen uiteindelijk voort uit de afbraak van vet en hebben geen insuline nodig om cellen binnen te komen.

Eenmaal in de cel vinden ketonen hun weg naar dezelfde biochemische route als glucose (de Kreb-cyclus) om ATP te produceren. Ketonen komen efficiënter in de Kreb-cyclus, met minder tussenstappen die nodig zijn dan glucose, en produceren meer ATP dan een equivalente hoeveelheid glucose, alsof mensen bedoeld zijn om vetverbrandende wezens te zijn. Een ketogeen dieet kan ons in die vetverbrandende modus brengen.

Als je dit boek leest, voel je je getuige van het het opmerkelijke werk in de laboratoria van Warburg, Krebs, Veech en anderen. Joseph Priestly’s muis-in-een-klok-pot-experimenten, het cytochroom-experiment dat leidde tot de Nobelprijs van Warburg, Krebs’ ontdekkingen van de ureum- en TCA-cyclus, Veech’s doorbloede-rat-hart-experimenten. Dit zijn slechts enkele van de ontdekkingen die in begrijpelijk detail worden beschreven.

Obesitas, diabetes, depressie, kanker en auto-immuniteit worden alarmerend de norm. “Ketose is een normale fysiologische toestand. Ik zou zeggen dat het de normale toestand van de mens is. Het is niet normaal om een McDonald’s en een delicatessenwinkel op elke hoek van de straat te hebben. Het is normaal om te verhongeren,” zei Veech. Als Veech gelijk heeft, biedt het misschien een unieke verklaring voor onze erbarmelijke toestand. Je kunt gerust stellen dat de meeste mensen in de westerse wereld nooit een langdurige staat van ketose zullen ervaren die wordt veroorzaakt door perioden van hongersnood. Onze goedkope, koolhydraatdominante diëten hebben deze ingebouwde therapeutische toestand die al miljoenen jaren bij ons is, effectief verstikt.

Christofferson waardeert ook de aard en de opvoeding van goede wetenschap, en belicht hoe de wetenschap vooruitgaat door ideeën met elkaar te verbinden, maar ook hoe verschillende wetenschappelijke filosofieën leiden tot ontdekkingen die misschien niet zouden zijn gebeurd als men strikt empirisch of analoog was. Terwijl Warburg zich bijvoorbeeld “alleen aan empirisch bewijs vastklampte” en speculatie weigerde, voor Peter Mitchell – de Nobelprijswinnaar voor zijn chemiosmotische hypothese dat een proton-aandrijvende kracht verantwoordelijk was voor de synthese van ATP – “Wetenschap begon met de verbeelding en daarna met experimentele data.”

Dit boek benadrukt ook het belang van mentorschap en leerlingwezen in degelijke wetenschap. Hans Krebs beweerde dat de reden dat hij zich in Stockholm bevond als de ontvanger van een Nobelprijs was vanwege zijn uitstekende leraar, Otto Warburg. Evenzo studeerde Warburg bij een uitstekende chemicus en Nobelprijswinnaar, Emil Fischer (die zelf een leerling was van een andere Nobelprijswinnaar, Adolf von Baeyer), en Richard Veech studeerde bij Hans Krebs.

Al voelt de eerste helft van dit boek misschien als een gevorderd biochemisch college, noodzakelijk voor de opzet van het vervolg, wanneer je de materie eenmaal op je in hebt laten werken dan worden de verhalen en de geschiedenis die in het tweede deel volgt alleen maar betekenisvoller.

Travis Christofferson besluit met een kort hoofdstuk over hoe de reeds opgedane kennis in het dagelijks leven kan worden toegepast – hij beschrijft hoe hij ketose-strategieën in zijn eigen leven gebruikt, in een van de meer toegankelijke delen van het boek.

Ancestral Health NL kan iedereen die metabolisme wil begrijpen – ketonen-metabolisme in het bijzonder – (en hoe het van toepassing is op de moderne gezondheid en geneeskunde) dit boek van harte aanbevelen. Het is geen geheim dat we ons midden in een epidemie van overgewicht, metabool syndroom en diabetes type-2 bevinden. Travis Christofferson geeft in dit boek overtuigende argumenten dat de “vierde brandstof” als strategisch middel ingezet kan worden om ons metabolisme “op te laden” op een manier die veroudering vertraagt en de metabole disfunctie die zo velen parten speelt – en die tot zoveel chronische ziekten leidt die de moderne samenleving teistert – een halt toe te roepen.

Links

Travis Christofferson op Twitter
Recensie op Amazon van “The Fourth Fuel” door Amy Berger, spreker op ons komend symposium