Vraag tien mensen wat ze het aller belangrijkst vinden in het leven en acht of negen van hen zullen zonder aarzelen ‘gezondheid’ noemen. Volop kunnen participeren in de maatschappij, niet worden gehinderd door fysieke of geestelijke beperkingen en tot op hoge leeftijd fit, scherp en energiek blijven, dat is wat iedereen wil. Maar hoewel we dankzij de verworvenheden van de moderne geneeskunde steeds ouder worden, neemt de ziektelast hand over hand toe. Diabetes, overgewicht, hart- en vaatziekten, osteoporose, parodontitis, kanker, auto-immuunziekten en psychiatrische aandoeningen komen steeds vaker voor, en op steeds jongere leeftijd. Slechts een klein deel van de toenemende ziektelast kan worden verklaard door de vergrijzing. Deze zorgwekkende ontwikkeling heeft niet alleen grote gevolgen voor de kwaliteit van leven, zij trekt ook een zware wissel op de economie. Sommige berekeningen voorspellen dat de gezondheidszorg binnen afzienbare tijd onbetaalbaar wordt. Hoewel steeds meer bedrijven en overheidsinstellingen vergaande preventieprogramma’s inzetten, lijken die volgens een recente analyse slechts bescheiden effecten te sorteren.

De evolutionaire benadering

Zijn nieuwe medische interventies onze enige hoop? De geschiedenis van de mens leert ons dat dit hoogstwaarschijnlijk niet het geval is. Wanneer onze leefomstandigheden plotseling sterk veranderen, ontstaan mismatches en neemt het risico op ziekte fors toe. De evolutionaire geneeskunde probeert met behulp van diverse disciplines – denk aan antropologie, archeologie, pathologie, genetica, fysiologie en vergelijkende anatomie – uit te zoeken hoe onze evolutionaire leefomgeving eruit zag. De evolutionaire geneeskunde identificeert leefstijlfactoren die een potentiële mismatch vormen en onderzoekt wat er gebeurt wanneer die mismatches gecorrigeerd worden. Uit een snel groeiend aantal kleine, maar goed uitgevoerde onderzoeken blijkt dat zulke vanuit een evolutionair perspectief gekozen interventies opvallend krachtig werken, vaak veel beter dan de effectiefste medicijnen. Diabetes type 2, volksziekte nummer 1, reageert bijvoorbeeld extreem goed op eliminatie van voedingsmiddelen die voor de introductie van de landbouw nergens op grote schaal werden geconsumeerd. Sommige deelnemers aan het geslaagde project KeerDiabetesOm, dat is gebaseerd op evolutiegeneeskundige inzichten, konden hun medicatie stoppen. Het preventieve potentieel van op tijd doorgevoerde evolutiegeneeskundige (leefstijl)maatregelen is vermoedelijk nog aanzienlijk groter.

Het Nederlandse Ancestral Health Symposium

In de zomer van 2014 vatte bewegingswetenschapper Esther Nederhof, als onderzoeker werkzaam op de afdeling Psychiatrie van het Universitair Medisch Centrum Groningen, het idee op om een Nederlands Ancestral Health Symposium te organiseren. Dit om onderzoekers de mogelijkheid te geven elkaar te ontmoeten en kennis en ervaringen uit te wisselen en om het evolutionair geneeskundige perspectief voor een breder publiek toegankelijk te maken. De Amerikaanse oerversie van het AHS is al vijf jaar een groot succes. Binnen korte tijd had Esther een groep bevlogen en bovendien goed ingevoerde vrijwilligers om zich heen verzameld. Deze groep heeft de afgelopen maanden hard gewerkt om de eerste aflevering van AHS NL van de grond te tillen. Het evenement zal worden gehouden op zaterdag 26 september, op de campus van de faculteit wiskunde en natuurwetenschappen van de Rijks Universiteit Groningen en onder de paraplu van het Groningen Evolutionary Life Sciences Institute. Een betere host is nauwelijks denkbaar.

Keynote speakers: Prof Tim Noakes en Prof Frits Muskiet

Als organisatie doen we onze uiterste best om een spetterende line up te realiseren. En hoewel het programma nog niet volledig vaststaat, durven we te beweren dat het eigenlijk al niet meer stuk kan. Het is ons namelijk gelukt om Tim Noakes naar Groningen te halen. Noakes is hoogleraar aan de Universiteit van Kaapstad en geniet een bijna legendarische reputatie als sportarts en inspanningsfysioloog. De organisatie is ontzettend trots dat hij zijn komst heeft toegezegd. Na met grote vasthoudendheid en altijd trouw aan de wetenschappelijke methode diverse heilige huisjes omver te hebben geworpen, wijdt hij zich de laatste jaren vooral aan onderzoek naar de invloed van een evolutionair correct voedingspatroon op zowel sportprestaties als gezondheid. Zijn ontnuchterende conclusie is dat de huidige, breed geaccepteerde gezondheidsadviezen over het algemeen averechts werken en ons zieker maken, niet gezonder. Noakes zal in Groningen spreken over de laatste inzichten op dit gebied, maar ook over de soms moeizame strijd die hij voert om collega’s te interesseren voor het evolutiegeneeskundige perspectief.

De andere keynote speaker is ‘onze eigen’ professor Frits Muskiet, klinisch chemicus in het UMCG en in Nederland min of meer de aartsvader van de evolutiegeneeskundige stroming. Muskiet deed met name onderzoek naar het voedingspatroon dat noodzakelijk was voor de ontwikkeling van ons relatief enorme en complexe brein en naar de nadelige effecten van een voeding die deficiënt is in de zogenoemde breinspecifieke nutriënten.

Wees er snel bij

Naast de twee keynote speakers zullen diverse wetenschappers, artsen, diëtisten en bewegingsspecialisten uiteenlopende aspecten van de evolutiegeneeskunde belichten, inclusief de praktische implementatie ervan. Verder zullen er debatten, beweegsessies en posterpresentaties zijn. Vermoedelijk zullen diverse auteurs hun boek signeren. Nu al staat vast dat het Ancestral Health Symposium 2015 een must is voor iedereen die ook maar enige belangstelling heeft voor het waarom van ziekte en gezondheid. Meld je snel aan. Er zijn slechts ongeveer 300 plaatsen en vol is vol.

Tot ziens in september! Volg deze site voor updates omtrent het programma.