Migraine: waarom een ketogeen dieet kan helpen

“Migraine is een vorm van neuro-inflammatie, een ontsteking in de hersenen. Zo’n ontsteking is prima te vergelijken met een chronische bindweefselontsteking elders in het lichaam.” Aan het woord is Robert de Vos, osteopaat in zijn eigen praktijk in Rijswijk en daarnaast voorzitter van de Ancestral Health Stichting, dat op 11 juni van dit jaar haar vijfde symposium organiseert met een sprekerslijst om je vingers bij af te likken. Rode draad dit jaar: het ketogene dieet of beter gezegd een ketogene leefstijl. Niemand minder dan Gary Taubes, misschien wel de bekendste voedingsjournalist ter wereld, wiens laatste boek The Case for Keto heet, is een van de keynote speakers.

Ketogene voeding wil zeggen dat je zeer weinig koolhydraten eet (minder dan 50 gram per dag) en je energie vooral uit vetten en eiwitten haalt. Als gevolg daarvan gaat je lichaam vet omzetten in ketonen en die nemen de plaats in van glucose. In de praktijk van De Vos valt het keto-woord steeds vaker. Want ketogeen eten heeft bij veel migrainepatiënten een gunstige tot zeer gunstige uitwerking. De Vos raakte zo gepassioneerd over het onderwerp dat hij een powerpointpresentatie van bijna honderd slides samenstelde op basis van de vele literatuur die hij de laatste jaren over het onderwerp verslond.

Migraine Miracle

Twee belangrijke bronnen voor hem zijn Josh Turknett en Elena Gross, een neuroloog en een neurowetenschapper die beiden zelf migraine hadden, er veel onderzoek naar deden en er meerdere boeken over publiceerden, waarvan Migraine Miracle van Turknett misschien wel de bekendste is. De Vos benadrukt dan ook dat hij het niet zelf allemaal bedacht heeft, maar dat de credits uitgaan naar onderzoekers als Gross en Turknett en vele anderen. En naar de mensen met migraine die de stap hebben gezet om hun neuro-inflammatie om te draaien met een ketogeen dieet.

“Mensen met aanleg voor migraine zijn over het algemeen zeer sensitief. Ze horen, zien en ruiken beter dan de gemiddelde mens. Je zou kunnen zeggen dat ze altijd ‘aan’ staan”.

Migraine kan een ware hel zijn voor mensen die er vaak of ernstig last van hebben. De Vos krijgt patiënten in zijn praktijk die aangeven dat ze op het punt staan er een einde aan te maken. Toch noemt hij zelf migraine liever een mismatch dan een ziekte. “Mensen met aanleg voor migraine zijn over het algemeen zeer sensitief. Ze horen, zien en ruiken beter dan de gemiddelde mens. Je zou kunnen zeggen dat ze altijd ‘aan’ staan. Evolutionair gezien was dat waarschijnlijk zeer voordelig. Ze zagen of hoorden gevaar eerder dan anderen in de stam. Maar hun genetische aanleg sluit veel minder goed aan bij de huidige westerse leefstijl. Doordat ze zichzelf niet goed ‘uit’ kunnen zetten raken migrainepatiënten overprikkeld wat dus letterlijk kan leiden tot ontsteking in het brein.”

Er zijn inmiddels vele genen geïdentificeerd die een rol spelen bij migraine en die dus bepalen hoeveel aanleg iemand heeft om de aandoening te krijgen. De Vos: “Maar genetische aanleg hoeft dus helemaal niet te betekenen dat iemand het ook daadwerkelijk krijgt. We weten bijvoorbeeld van moderne jager-verzamelaars in Irian Jaya, die werden onderzocht door de Zweedse arts Staffan Lindeberg, dat migraine en ook andere westerse welvaartsziekten er niet voorkomen, ondanks het feit dat 75% van die mensen inmiddels wel rookt als een ketter.”

Kneiterhard

Zet dat af tegen Nederland waar naar schatting 15% van de bevolking last heeft van migraine waaronder 200.000 kinderen. Iedere dag treft het zo’n 70.000 mensen. “De meeste patiënten zijn zeer ontevreden over hun huidige therapie”, zegt De Vos. “Dat is niet verrassend, want die therapie bestaat louter uit pillen die de symptomen proberen te bestrijden, maar die de hoofdoorzaak, de ontsteking in de hersenen, niet wegneemt.”

“We weten dat een koolhydraatrijk dieet meer ‘afvalstoffen’ oplevert in het lichaam en uitgerekend mensen met migraine blijken minder goed in staat te zijn die afvalstoffen op te ruimen, omdat ze beschikken over minder antioxidanten. Is het dan geen goed idee om je brein op de minder belastende ketonen te laten werken?”

Het waren osteopaten in de VS (daar zijn osteopaten opgeleid tot arts) die al in 1922 ontdekten dat een ketogeen dieet uitstekend werkt bij kinderen met epilepsie. En epilepsie is net als migraine (en andere hersenziektes zoals depressie, schizofrenie en alzheimer) het gevolg van chronische ontsteking in het brein. Dit is volgens De Vos “kneiterhard aangetoond”. Zoals gezegd kunnen vele genen een rol spelen en dus is ook de pathofysiologie niet bij iedereen hetzelfde. Maar een aantal patronen zien we bij veel migrainepatiënten terug, legt De Vos uit. “We weten dat een koolhydraatrijk dieet meer ‘afvalstoffen’ oplevert in het lichaam en uitgerekend mensen met migraine blijken minder goed in staat te zijn die afvalstoffen op te ruimen, omdat ze beschikken over minder antioxidanten. Is het dan geen goed idee om je brein op de minder belastende ketonen te laten werken? We weten immers heel goed dat het ketonlichaam BHB (bèta-hydroxybutyraat, red.) veel energie levert en sterke ontstekingsremmende eigenschapen heeft.”

Retorische vraag

Voor De Vos is dat uiteraard een retorische vraag. “Een ketogeen dieet hebben we als mens ongewild honderden duizenden jaren lang gevolgd vanwege de seizoenen. In de zomer zijn er suikers en koolhydraten beschikbaar en ‘groeien’ we. Insuline, dat gepaard gaat met koolhydraatrijk voedsel, is een belangrijke groeifactor. In het plantenrijk zien we hetzelfde, in de lente en zomer groei, maar in de herfst en winter is de plant niet dood. Dan is het tijd voor reparatie van schade. Maar uitgerekend insuline remt bijvoorbeeld apoptose, de georganiseerde celdood, waarmee beschadigde cellen opgeruimd kunnen worden. Nu wij als westerse mens het hele jaar door zwemmen in de koolhydraten zijn de insulinespiegels het hele jaar door hoog en vindt er te weinig reparatie van cellen plaats.”

Dus insulineresistentie speelt net als bij vele andere welvaartsziekten, waarvan diabetes natuurlijk de bekendste is, ook een belangrijke rol bij migraine. Daarnaast zijn er diverse factoren in verband gebracht met migraine. Een aantal daarvan behandelt De Vos in zijn drie uur durende presentatie bedoeld voor collega’s. Zo lijkt het erop dat migrainepatiënten moeilijker magnesium kunnen opnemen terwijl magnesium nou net een rol speelt bij het minder gevoelig maken van een bepaalde receptor in de hersenen.

Omega-3

Ook de verhouding tussen omega-3 en omega-6-vetzuren lijkt van belang. De Vos: “Omega-3-vetten zijn ontstekingsremmend, omega-6 juist ontstekingsbevorderend. De verhouding tussen die twee vinden we terug in alle 100 triljoen cellen in ons lichaam. Tegenwoordig kun je voor 70 euro een test laten doen om die verhouding te laten bepalen. Dat levert zeer waardevolle informatie op. Die verhouding kun je vrij gemakkelijk bijsturen door vetten te eten waarin veel omega-3 zit, zoals vis natuurlijk, maar ook olijfolie en kokosolie. De goedkope oliën zoals zonnebloemolie bevatten juist vooral omega-6.”

In zijn praktijk ziet De Vos geregeld spectaculaire resultaten, daarom is hij ook zo gemotiveerd om deze kennis verder te verspreiden. Hij vertelt over een vrouw van 52 die sinds haar eerste menstruatie op haar elfde chronisch last heeft gehad van ernstige migraine. Een maand nadat ze ketogeen is gaan eten zijn al haar klachten weg en de drie jaar daarna heeft ze geen aanval meer gehad. “Niet bij iedereen zijn de resultaten zo spectaculair natuurlijk. Maar dat komt ook doordat migraine in zoveel verschillende gradaties voorkomt. In zijn eerste boek The Migraine Miracle raadt Turknett aan om vooral gluten te vermijden, en melk en soja. Voor sommige patiënten is dat al afdoende. Voor anderen niet echter en dan is strikt ketogeen eten echt het proberen waard. Maar hoe doe je dat precies? Ik raad patiënten altijd aan dat onder begeleiding te doen.”

“Ketogeen eten is iets wat we gedurende de evolutie jaarlijks meerdere weken gedaan moeten hebben en wat je goed beschouwd dus als veilig kunt beschouwen. Waarom is het dan niet de eerste keus bij behandeling van migraine?”

Ferrari

Gesterkt door de resultaten in zijn praktijk bedacht De Vos dat het prachtig zou zijn om ketogene voeding in een klinische studie te vergelijken met de standaard behandeling van migraine, die voornamelijk bestaat uit pillen. Hij schreef prof. Ferrari aan, de hoogleraar die in Nederland gespecialiseerd is in migraine. Diens antwoord was tamelijk onthutsend: Hier heb ik geen tijd voor. Het verbaast De Vos niet en het motiveert hem alleen maar meer om dit verhaal uit te dragen. “Ketogeen eten is iets wat we gedurende de evolutie jaarlijks meerdere weken gedaan moeten hebben en wat je goed beschouwd dus als veilig kunt beschouwen. Waarom is het dan niet de eerste keus bij behandeling van migraine?”

Meer informatie:

Het ketogene dieet staat centraal tijdens het vijfde AHS Nederland symposium, dat op 11 juni in Amsterdam zal plaatsvinden. Tot de zeer aansprekende sprekers behoren Gary Taubes (VS), Eric Westman (VS), Tim Noakes (ZA), Amy Berger (VS) en uit eigen land Frits Muskiet en Yvo Sijpkens. Zie voor het volledige programma: ancestralhealth.nl/de-dag-van-het-symposium

door: Marcel Crok

Ancestral Health Stichting Nederland wordt mede mogelijk gemaakt door:

Nieuwsbrief

Contact

ga naar boven